به گزارش روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد:مراسم معنوی محرم وصفر در ندوشن به شماره ثبتی11 در تاریخ15/10/1387به ثبت آثار ملی کشور رسید.
این مراسم که از کهن ترین مراسم عزاداری سالار شهیدان است،از بعدازظهر عید غدیر شروع وتا آخر ماه صفر ادامه دارد..طی این مدت برنامه های متنوعی از قبیل دسته جات عزاداری مختلف،نخل برداری و...انجام میگیرد که حداقل 200سال قبل طراحی شده.
با توجه به متون تاریخی این مراسم از دوران آل بویه برگزار میشده،ولی با توجه به شرایط حاکم بر جهان اسلام ومحدودیت مذهب شیعه همواره با مشکلات روبرو بوده،ولی از دوره صفوی با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران این مراسم نیز از نظر کمی وکیفی گسترش یافته ودر دوره قاجاریه به اوج خود رسیده است.
وبا نظر به شرایط اجتماعی جدید وگسترش تکنولوژی،بخش هایی از حالت سنتی خارج شده است.

مردم ندوشن يزد در ماه محرم آيين هاي عزاداري ويژه اي بر پا مي كنند كه برخي از آنها منحصر به فرد و بي نظير است.
برپايي هيات هاي عزاداري با عنوان "يارون عزا"، ذبح گوسفند در جلوي نخل كه نمادي از تابوت حضرت امام حسين (ع) مي باشد و برپايي هيات عزاداري با عنوان "پرسه" از جمله اين آيين هاست.
"شاه كشيدن"ازديگر آيين هاي عزاداري مردم منطقه است كه هر شب قبل از شروع آيين عزاداري كه تا دوماه ادامه دارد در حسينيه ها برگزار و بر اساس سنت ديرينه اجرا مي شود.
در اين آيين،يكي از ذاكران منطقه از كساني كه در پايداري فرهنگ اسلامي و برپايي آيين عزاداري سالار شهيدان انجام وظيفه كرده اند به نيكي ياد مي كند.
آيين "يارون عزا" بعد از مراسم "شاه كشيدن" انجام مي شود كه تعدادي از مردان عزادار به صورت دايره در كنار هم مي ايستند و در حالي كه به آرامي حركت مي كنند، دو بند از ترجيع بند معروف محتشم كاشاني را مي خوانند.
در پنجمين روز ماه محرم طي مراسم خاصي روي حسينيه سفلي ندوشن كه به شكل هندسي هشت گوش ساخته شده است، به عنوان خيمه گاه حضرت ابا عبدالله الحسين (ع) "پوش" كشيده مي شود.
در اين روز، ابتدا نخل كه سمبل معنوي از تابوت مطهر حضرت امام حسين (ع) است و از چوب ساخته شده با پارچه مشكي پوشانده مي شود و مردم به عزاداري و مديحه سرايي مي پردازند و باذبح گوسفند، پوش حسينيه توسط خادمين بر فراز آن كشيده مي شود.
"پوش"، روپوش بسيار زيبا و بزرگي دراندازه مساحت حسينيه است و با نوارهاي پارچه اي سفيدرنگ به صورت دايره به هم دوخته شده و داراي چهار قسمت مساوي است و اسامي پنج تن آل عبا و اشعاري از محتشم كاشاني بر پوش نقش بسته و علاوه بر آن گلدوزي هاي زيبايي نيز دارد.
"ذكرخواني" يكي ديگر از مراسم عزاداري مردم منطقه است كه در شب هاي هفتم، هشتم و سيزدهم ماه محرم اجرا مي شود.
درموقع انجام اين مراسم، گروهي از مردم كه اغلب از سادات هستند به صورت دايره در پايين منبر نشسته و در دو گروه، اشعاري را مي خوانند.
در اين شبها هياتهاي عزاداري دو حسينيه با سينه زني و زنجير زني به سوگواري مي پردازند.
مراسم"نخل بستن"از ديگر آيين هاي منطقه است كه به شيوه خاص انجام مي شود كه تعدادي از خادمان حسينيه،درهشتمين روز ماه محرم، نخل را با پارچه مشكي آراسته مي كنند و در قسمت جلو و عقب نخل ، خنجر، آيينه و يك سازه چوبي به شكل سرو نصب مي كنند.
به باور مردم منطقه،چوب نخل نشانه جنازه امام حسين (ع) است، پارچه سياه روي نخل نيز به نشانه پارچه روي جنازه آن امام مي باشد ، شمشير و نيزه ها به علامت تيرهايي است كه بر پيكر مطهر امام حسين (ع) وارد شده است.
سرو جلوي نخل به عنوان قد و قامت حضرت علي اكبر(ع)، آيينه هاي روي آن به عنوان نور وجود امام حسين (ع)، علم هايي كه بر نخل بسته مي شود به عنوان علمدار كربلا و پارچه هاي زينتي كه بر نخل مي بندند نيز به عنوان حجله حضرت قاسم (ع) محسوب مي شود.
مردم ندوشن در روز تاسوعاي حسيني مراسم ويژه يي كه به " پرسه" معروف است، را برگزار مي كنند.
براي انجام اين مراسم، هيات هاي عزادار در كوچه ها و خيابانهاي شهر حركت مي كنند و اشعاري را در ذكر مصيبت امام حسين (ع) و يارانش مي خوانند.
همچنين هيات ديگري با جمعيت كمتري مقابل منازل افراد حاضر مي شوند و ضمن قرائت فاتحه براي مردگان هر خانواده طلب آمرزش مي كنند.
براي تجليل و سپاس از هيات،ساكنان منزل نيز مقداري آجيل ، گندم و پول اهداء مي كنند كه گندم آن در روز عاشورا به مصرف پخت آش امام حسين (ع) مي رسد.
درعصر همان روز،قبل از آيين نخل برداري، مجلس وعظ برپا مي شود و سوگواران در حاليكه به آرامي در حسينيه حركت مي كنند در دو گروه اشعاري را در وصف وقايع روز عاشورا مي خوانند و به سر و سينه مي زنند.
در اين موقع بعد از چند بار دور زدن عزاداران، يكي از مداحان اشعاري را قرائت مي كند و در پايان مراسم نخل برداري انجام مي شود.
در آيين نخل برداري كه اغلب جوانان در آن شركت دارند در حاليكه نخل را سه مرتبه دور حسينيه مي رخانند عزاداران به احترام نخل مي ايستند، كودكان "حسين حسين"گويان دنبال آن مي دوند و افرادي كه گوسفندي را نذر كرده باشند آن را جلوي نخل قرباني مي كنند.
در شب عاشورا هياتي با عنوان"معصومان"شهر ندوشن تشكيل مي شود و جمعيت عزادار كه در درون دو دايره بزرگ جمع شده اند در حاليكه دست راست خود را به بالا و پايين حركت مي دهند، اشعاري را مي خوانند.
صبح روز عاشورا نيز مراسم روضه خواني و سينه زني در مسجد جامع و همزمان با آن مراسم گرداندن نمادين محمل حضرت زينب (س )در كوچه ها و هيات معصومان در محل سيدهاي ندوشن برگزار مي شود.
در روز عاشورا مراسم " تعزيه خواني" به مدت چهار ساعت در حسينيه عليا و سفلي برپا مي شود و تعزيه خوانها وقايع اين روز را بازسازي مي كنند.
مراسم تعزيه از ورود شمر و لشكريانش به صحنه كربلا آغاز مي شود و تا شهادت امام حسين (ع) ادامه دارد و تمامي گفتگوهاي ميان افراد به صورت شعر است.
در پايان مراسم تعزيه خواني، يكي از ذاكران و چند تن از عزاداران بر سر مزار كساني كه از محرم سال قبل تا محرم امسال از دنيا رفته اند حاضر شده و از زبان حال سكينه (س )، مصيبت خواني مي كنند.
بعد از ظهر همان روز، مردم ضمن شركت در مراسم روضه خواني، در آيين پخت نوعي غذا كه به "آش امام حسين (ع)" معروف است ، شركت مي كنند.
در روز سيزده ماه محرم و سومين روز شهادت امام حسين (ع) مراسم ويژه "هيات بني اسد" در ندوشن برگزار مي شود.
در اين روز، عده اي ازعزاداران لباس مخصوص عربي پوشيده و ضمن اينكه اشعاري را مي خوانند در يك حركت نمادين پيكرهاي مطهر امام حسين (ع)و يارانش را از حسينيه سفلي به سمت حسينيه عليا تشييع مي كنند.
پس از پايان اين مراسم، تعزيه ورود امام سجاد(ع) به صحنه كربلا و دفن شهدا اجراء مي شود.
ندوشن با پنج هزار نفر جمعيت در 75 كيلومتري شمال غرب يزد واقع است.

یزدفردا